ضابطه ۷۲۹ چیست – میلگرد بستر آویژه

سالیان درازی است که در بسیاری از کشورها از جمله ایران، دیوارهای غیرسازه ای از جمله دیوارهای داخلی و
پیرامونی ساختمان از جنس دیوارهای بنایی )عمدتا بلوک های سفالی و یا سیمانی( ساخته می شوند. با این
وجود دیوارهای غیرسازه ای معمولا توسط طراحان سازه نادیده گرفته شده و سازمانها و نهادهای مسئول نیز آن
طور که باید به این امر توجه نداشته اند. به منظور تهیه مرجعی منسجم به منظور طراحی دیوارهای بنایی
غیرسازه ای، ضابطه ۷۲۹ )۵۹۷۱( تحت عنوان “راهنمای طراحی لرزه ای دیوارهای بنایی غیرسازه ای مسلح به
میلگرد بستر” چندین ماه قبل از وقوع زلزله سرپل ذهاب و در اواخر سال ۵۹۷۱ توسط سازمان برنامه و بودجه
کشور منتشر گردید. پس از زلزله سرپل ذهاب توجه مهندسین به اهمیت اجزای غیرسازه ای بیش از پیش
معطوف گردید و می توان اظهار داشت اهمیت طراحی دیوارهای غیرسازه ای دیگر برکسی پوشیده نیست.
متن حاضر تفسیری از الزامات و روند طراحی بر اساس ضابطه ۷۲۹ را ارائه می دهد. همچنین با استفاده از داده
های آزمایشگاهی حاصل از ۹۲ نمونه دیوار بنایی با مقیاس کامل، صحت ضابطه ۷۲۹ در تخمین ظرفیت دیوار
بررسی شده است. انتها در قالب مثالهای متعددی، روند طراحی دیوارهای بنایی غیرسازه ای مطابق ضابطه ۷۲۹
ارائه شده است.

فصل دوم- معرفی ضابطه ۷۲۹
یکی از کامل ترین مراجع در خصوص طراحی دیوارهای بنایی غیرسازه ای، ضابطه ۷۲۹ می باشد که روند
طراحی در آن کاملا به شکل مهندسی و با استفاده از مقایسه ظرفیت دیوار و تقاضای وارده بر دیوار صورت می
گیرد. به بیان دیگر در این ضابطه دهانه یا ارتفاع دیوار به شکل تجویزی به مقدار خاصی محدود نشده و شرط
پذیرش یک طرح برای دیوار صرفا کافی بودن ظرفیت دیوار در مقایسه با تقاضای وارده بر آن می باشد.
مهمترین موارد مطرح شده در ضابطه ۷۲۹ را می توان به صورت زیر فهرست نمود.
– ضابطه ۷۲۹ بر اساس آیین نامه های (۲۰۱۱) ۵۳۰ ACI و (۲۰۰۵) ۶ Eurocode و نیز نتایج آزمایشگاهی و
عددی تهیه و تدوین شده است.
– ضابطه ۷۲۹ در خصوص دیوارهای ساخته شده با آجر و بلوک های رسی، سفالی، سیمانی و AAC دارای روند
طراحی مهندسی می باشد. لیکن در خصوص دیوارهای ساخته شده با بلوک های شیشه ای این ضابطه از
طراحی تجویزی )فاقد محاسبه( استفاده می کند.
– عوامل موثر در مقاومت دیوار تنها ابعاد و ضخامت دیوار نبوده بلکه نوع ملات بکار رفته در ساخت دیوار و نیز
شرایط مرزی دیوار و وجود یا عدم وجود بازشو در دیوار بسیار در ظرفیت خارج از صفحه آن موثر است.
– در ضابطه ۷۲۹ استفاده از “والپست” مجاز نمی باشد چرا که این المان در آیین نامه های بین المللی نیز وجود
نداشته و اصولا آزمایش جامعی در خصوص عملکرد لرزه ای آن وجود ندارد. نتایج عددی انجام شده توسط
نگارنده این متن نیز حاکی از عملکرد ضعیف والپست به عنوان تکیه گاه برای دیوار می باشد.
– در روند طراحی مهندسی معرفی شده در ضابطه ۷۲۹ نیروی وارد بر دیوار ناشی از باد و زلزله و نیز ظرفیت
خمش خارج از صفحه دیوار بر مبنای اصول مهندسی محاسبه می گردند.
– به منظور تسهیل در طراحی دیوارهای بنایی غیرسازه ای منطبق با ضابطه ،۷۲۹ نرم افزار طراحی تحت اکسل
تهیه شده است که با استفاده از آن طراح قادر است با وارد نمودن مشخصات دیوار، کفایت دیوار در تحمل
بارهای وارده را کنترل نماید. صحت نتایج بدست آمده توسط این نرم افزار با استفاده از نتایج آزمایشگاهی،
عددی و محاسبات دستی به اثبات رسیده است.
– در ضابطه ۷۲۹ فرض بر این است که دیوار در امتداد داخل صفحه از سازه جدا بوده لذا در هنگام باد و یا زلزله
تنها نیروهای خارج از صفحه به دیوار اعمال می شود.

در ضابطه ۷۲۹ هیچ کنترلی بر روی ظرفیت برشی و یا محوری دیوار انجام نمی شود. چرا که در خصوص
دیوارهای غیرسازه ای جدا شده از سازه تنها تقاضای بحرانی، خمشی خارج از صفحه دیوار می باشد.
– دیوارهای بنایی غیرسازه ای دارای رفتاری غیرایزوتروپیک و عمدتا دو طرفه هستند که هر دو اثر مذکور در
ضابطه ۷۲۹ لحاظ شده است.
– جزئیات اتصال دیوار به سازه و محاسبات مربوط به اتصالات دیوار در ضابطه موجود می باشد.
– مطابق ضابطه ۷۲۹ دیوارهای بنایی غیرسازه ای در تمام مناطق ایران باید حداقل در یک امتداد )افقی یا قائم(
مسلح باشند. ساده ترین روش برای دستیابی به این امر استفاده از میلگرد بستر است.
متن حاضر بر اساس پیش نویس ویرایش جدید ضابطه ۷۲۹ تدوین شده است لذا در مقایسه با ضابطه ۷۲۹
)۵۹۷۱( تفاوتهایی وجود دارد.

برای مشاهده کامل ضابطه ۷۲۹ میتوانید از لینک داده شده مشاهده نمائید.