ایرادات روش‌های سنتی اجرای وال پست مطابق با دستورالعمل منسوخ شده ۱۰۲
سازمان توسعه و تجهیز مدارس کشور در سال ۱۳۹۲ دستورالعملی با عنوان طراحی و اجرای دیوارهای غیرسازه‌ای تدوین کرد که برای تمامی طرح‌های تخریب و نوسازی الزامی بود. این دستورالعمل با توجه به زلزله‌های قبل از سال ۱۳۹۲ و مشاهده تخریب‌های ناشی از دیوارهای غیرسازه‌ای یا دیوارهای جداکننده درونی تهیه شد. هدف اصلی آن بود که دیوارها در زمان وقوع زلزله ایستایی خود را در برابر نیروهای داخل و خارج صفحه حفظ کنند و کمترین میزان تخریب و ترک‌خوردگی را داشته باشند.
گروه تولیدی فراسازان آویژه اعلام کرده است که این دستورالعمل و تمام دیتیل‌های اجرایی آن منسوخ شده است. در این دستورالعمل برای اولین بار در ایران المان وال پست معرفی شد، اما اجرای این المان طبق دیتیل‌های مذکور کارساز نبوده و در برخی موارد باعث تخریب بیشتری شده است. امروزه اجرای وال پست طبق این دیتیل‌ها به عنوان روش سنتی اجرای وال پست شناخته می‌شود.
اتصال مستقیم به وال پست
در ساخت و ساز ساختمان‌ها، وال پست (wall post) به عنوان یکی از عناصر مهم در پایداری و مقاوم‌سازی دیوارها مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما نحوه اتصال وال پست به سقف باید به گونه‌ای باشد که همزمان با حرکت سازه در هنگام زلزله، وال پست نیز قابلیت حرکت داشته باشد تا نیروی زلزله به دیوار منتقل نشده و دیوار تخریب نشود.
وقتی وال پست به طور مستقیم و بدون هیچ‌گونه آزادی حرکتی به سقف‌ها متصل می‌شود، مانند یک ستون عمل می‌کند و نیروهای وارد بر سقف‌ها را به دیوار منتقل می‌کند که می‌تواند سبب تخریب دیوار در هنگام زلزله شود. برای جلوگیری از این مشکل، وال پست باید به گونه‌ای نصب شود که به عنوان جزئی از دیوار عمل کند و امکان حرکت مستقل خود را حفظ کند. در این صورت، در هنگام وقوع زلزله، دیوار و وال پست می‌توانند داخل قاب حرکت کنند و نیروهای وارد شده به دیوار منتقل نمی‌شود.
علاوه بر این، اتصال مستقیم وال پست به سقف می‌تواند مشکل دیگری نیز ایجاد کند. در صورت خیزش تیر فوقانی، وال پست ممکن است دچار کمانش شود. این کمانش می‌تواند ترک‌خوردگی در نازک‌کاری دیوار ایجاد کند. بنابراین، برای جلوگیری از این مشکلات، باید روش صحیح نصب وال پست به گونه‌ای باشد که همزمان با حرکت سازه، وال پست نیز قابلیت حرکت داشته باشد و از انتقال نیروهای زلزله به دیوار جلوگیری کند.
مهار و اتصال مفصلی وال پست‌های عمودی و افقی به تیرها و ستون‌ها
در روش اجرای سنتی وال پست، وقتی عرض یا طول دیوار زیاد است، معمولاً از وال پست‌های عمودی و افقی که به طور متقاطع به همدیگر جوش داده می‌شوند، استفاده می‌شود. این نوع اتصال باعث انتقال مستقیم نیروهای محوری دیوار به ستون‌ها و تیرها می‌شود که می‌تواند موجب تخریب دیوار و ستون گردد.
در این روش، وال پست‌های عمودی و افقی به نحوی به هم متصل می‌شوند که تمام نیروهای وارد بر دیوار به ستون‌ها و تیرها منتقل می‌شود. این نیروهای متمرکز می‌توانند به راحتی باعث ترک خوردگی و تخریب دیوار و حتی آسیب دیدن ستون‌ها و تیرهای سازه‌ای شوند.
برای جلوگیری از این مشکلات، بهتر است از روش‌های اجرایی جدیدتر و بهینه‌تر استفاده شود که در آن‌ها وال پست‌ها به گونه‌ای نصب شوند که نیروهای وارد بر دیوار به طور مستقیم به ستون‌ها و تیرها منتقل نشوند. به عنوان مثال، می‌توان از وال پست‌هایی استفاده کرد که به وسیله اتصالات لغزنده یا مکانیزم‌های دیگری که امکان حرکت مستقل دیوار را فراهم می‌کنند، به سازه متصل شوند. این روش‌ها می‌توانند به کاهش تخریب‌های ناشی از نیروهای زلزله کمک کنند و پایداری و ایمنی سازه را افزایش دهند.
اجرای آخرین رج دیوار به صورت مورب
سابقاً به منظور پر کردن فضای بالای دیوار تا سقف، رج آخر به صورت مورب اجرا می‌شد تا به اصطلاح دیوار زیر سقف “مهر” شود. این کار موجب ایجاد دو مشکل می‌شد:
با پرکردن کامل فضای بالای دیوار و سقف، در صورت خیزش، تیر فوقانی دیوار دچار ترک‌خوردگی می‌شود. از آنجایی که رج آخر معمولاً با استفاده از آجرگری یا مصالح با سختی بالا اجرا می‌شود، این مصالح سخت در لرزش‌ها موجب تخریب قسمت زیرین دیوار که معمولاً از بلوک‌های سیمانی یا سفالی با سختی پایین‌تر است، می‌گردد. این مشکلات نشان‌دهنده اهمیت استفاده از روش‌های مناسب در ساخت و ساز برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی به سازه در شرایط مختلف است.
استفاده از کمربندهای فلزی برای اتصال دیوارها به ستون
استفاده از کمربندهای اتصال‌دهنده دیوار به ستون‌ها می‌تواند به مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در برابر زلزله کمک کند. این کمربندها باعث می‌شوند که دیوارها به صورت کاملاً ثابت و بدون هیچ فاصله‌ای به ستون‌ها متصل شوند و به این ترتیب، دیوارهای غیرسازه‌ای نیز جزئی از سازه اصلی شوند. این اتصال می‌تواند موجب کاهش حرکت نسبی بین دیوار و ستون در زمان زلزله شود و از تخریب دیوارها جلوگیری کند. با این حال، باید توجه داشت که طراحی و اجرای صحیح این کمربندها اهمیت زیادی دارد تا عملکرد مورد انتظار در زمان زلزله حاصل شود.
اتصال وال پست با جوش به تیرچه‌ها
در سقف‌هایی که از تیرچه ساخته شده‌اند، استفاده از روش‌های مناسب برای اتصال دیوارهای داخلی به سقف بسیار مهم است. جوشکاری مستقیم وال پست و وادار به تیرچه فوقانی ممکن است به مشکلاتی مانند کمانش وال پست یا وادار و ترک‌خوردگی دیوار منجر شود، خصوصاً در صورت وجود خیز تیر.
به همین دلیل، استفاده از اتصال تلسکوپی و کشویی به جای جوشکاری مستقیم توصیه می‌شود. این نوع اتصال‌ها امکان حرکت نسبی بین دیوار و سقف را فراهم می‌کنند و از انتقال نیروهای اضافی به دیوار و ترک خوردگی آن جلوگیری می‌کنند. اتصال تلسکوپی و کشویی همچنین می‌تواند تغییرات حرارتی و انقباض و انبساط مصالح ساختمانی را بهتر تحمل کند و عملکرد بهتری در برابر زلزله ارائه دهد.
هشت‌گیر کردن دو دیوار
در عمل هشت گیر کردن، دو دیوار به طور کامل در حالت عمود به هم متصل می‌شوند. این اتصال در هنگام زلزله، حرکت داخل صفحه یک دیوار را به طور کامل به صورت حرکت خارج از صفحه به دیوار دیگر انتقال می‌دهد. این امر می‌تواند باعث ترک‌خوردگی یا تخریب دیوارها گردد. بنابراین، دو دیوار عمود بر هم نباید به طور کامل به هم اتصال یابند. به منظور جداسازی آزادی حرکتی دو دیوار، می‌توان در محل اتصال آن‌ها از وادار استفاده کرد. شایان ذکر است، هشت‌گیر کردن برای دیوارهای داخلی که سبک و کوچک باشند مانعی ندارد.