پلیت چیست؟ و انواع پلیت و کاربرد آن – فراسازان آویژه
پلیت یا صفحه فلزی به عنوان یکی از مهم ترین و پرکاربردترین مصالح در صنایع مختلف و ساختمان سازی شناخته می شود. این قطعات فلزی که اغلب ضخامت بیش از ۳ میلی متر دارند، به دلیل مقاومت بالا و دوام زیاد در برابر تنش ها و بارهای مختلف، به طور گسترده ای در سازه های فولادی، ساخت پل ها، کشتی سازی و صنعت خودروسازی به کار گرفته می شوند. پلیتها معمولاً در قالب مربع یا مستطیل و با ابعاد مختلف تولید می شوند و به آسانی قابل برش کاری، جوش کاری و سوراخ کاری هستند.
همچنین، به دلیل قابلیت شکل پذیری عالی، می توان آنها را به اشکال و زوایای مختلف خم کرد و در پروژه های مختلف به صورت دقیق و سفارشی استفاده کرد. ساختار سطحی این محصولات، که اغلب صاف و یکنواخت است، باعث می شود که در کارهای تزئینی و دکوراتیو نیز از آنها بهره برده شود.
اغلب از فولاد ضد زنگ، فولاد نورد سرد، برنج، قلع، آلومینیوم یا مس است. فولاد نورد گرم به عنوان یکی از جنس های پرکاربرد در تولید این محصولات، به دلیل مقاومت بالا و قیمت مناسب، محبوبیت زیادی دارد و در ستون ها و تیرها برای انتقال بارهای مرده و زنده به کار می رود.
پلیت
در برخی موارد که نیاز به زیبایی ظاهری وجود دارد، با موادی همچون نقره، طلا یا پلاتین پوشش می دهند. این لایه های پوششی علاوه بر ایجاد ظاهر زیبا و براق، مقاومت در برابر خوردگی را نیز افزایش می دهند و در محیط های خاصی که احتمال زنگ زدگی و خوردگی بالاست، عمر قطعه را بالا می برند. این ویژگی ها باعث شده که پلیت‌های تزئینی به عنوان جزء اصلی در طراحی های داخلی و ساخت نماهای بیرونی ساختمان ها استفاده شوند.
از نظر شکل ظاهری، به دو دسته تقسیم می شوند: دسته اول پلیت‌های مسطح یا تخت هستند که به صورت قطعاتی صاف و یکنواخت تولید می شوند و کاربردهای گسترده ای در صنایع ساخت و ساز دارند. دسته دوم، پلیت‌های رول شده هستند که در قالب رول های بزرگ و به صورت پیچ در پیچ تولید می شوند و معمولاً در کارخانجات برای تولید قطعات بیشتر و با اندازه های متنوع تر برش داده می شوند.
این رول ها به سادگی قابلیت حمل و نقل داشته و برای استفاده در خطوط تولید با حجم بالا بسیار مناسب اند. ویژگی های منحصر به فرد پلیتها شامل قابلیت خم پذیری، استحکام بالا، شکل پذیری و امکان اعمال طرح های مختلف بر روی سطح آنها است که آنها را به انتخابی بی نظیر در صنایع گوناگون تبدیل کرده است.
مراحل تولید پلیت
فرآیند تولید فلزی در صنایع فولاد یکی از مراحل پیچیده و دقیق در تبدیل اسلب فولادی به ورق های فلزی با ضخامت و ابعاد مشخص است. این فرآیند، مشابه تولید ورق آهن، با آماده سازی اسلب های فولادی آغاز می شود. اسلب ها به عنوان ماده اولیه، از فولاد ساخته می شوند و ابعاد و ضخامت آنها بر اساس نوع محصول نهایی تعیین می‌شود.
در این مرحله، اسلب‌ها به صورت قطعات بزرگ و مستطیل شکل تهیه می‌شوند و به خطوط تولید منتقل می شوند. انتخاب ابعاد اولیه اسلب و ترکیب شیمیایی فولاد بر اساس نیاز مشتری و کاربرد نهایی انجام می گیرد، چرا که خواص مکانیکی و کیفیت نهایی به نوع فولاد اولیه و فرآیندهای بعدی بستگی دارد.
پس از آماده سازی اسلب، این قطعات وارد مرحله نورد گرم می شوند که از مهم‌ترین مراحل تولید است. در این مرحله، اسلب ها تحت حرارت و فشار زیاد قرار می گیرند و از میان غلتک قوی عبور می کنند. هر بار عبور اسلب از میان غلتک ها ضخامت آن را کاهش داده و به تدریج به ضخامت نزدیک تر می کند.
معمولاً ۴ تا ۵ بار نورد برای رسیدن به ضخامت و خواص مکانیکی مورد نظر صورت می گیرد. این فرآیند حرارتی، ساختار فلز را تقویت کرده و به آن مقاومت و استحکام بالایی می بخشد. همچنین، نورد گرم سبب افزایش انعطاف پذیری پلیت می‌شود و آن را به گزینه ای ایده آل برای کاربردهای مختلف ساختمانی و صنعتی تبدیل می کند.
پس از نورد گرم، داغ به مرحله خنک‌سازی وارد می‌شوند. در این بخش، کنترل دقیق دما و سرعت خنک‌سازی بسیار حائز اهمیت است، زیرا خنک شدن یکنواخت و تدریجی پلیتها از ترک خوردگی و ایجاد تنش های داخلی جلوگیری می کند. این فرآیند به استحکام بیشتر پلیت کمک می کند و خواص مکانیکی آن را بهبود می بخشد.
همچنین، خنک سازی کنترل شده، ساختار کریستالی را یکنواخت کرده و موجب می شود که محصول نهایی از کیفیت بالاتری برخوردار باشد. پس از خنک سازی بدلیل اکسیداسیون سطحی و وجود مواد اضافی که طی نورد به سطح فلز چسبیده، نیاز به تمیزکاری دارند.
در مرحله پایانی،برای تمیزکاری وارد حوضچه اسید می شوند تا اکسیدها و آلودگی سطحی از بین بروند. سپس با آب شستشو داده می شوند تا سطحی صاف و بدون ناخالصی داشته باشند. پس از تمیزکاری، پلیتها به دقت مورد بازرسی قرار می گیرند تا یکنواختی، ابعاد و کیفیت آنها بررسی شود. اگر محصول تولید شده با استانداردها و نیاز مشتری مطابقت داشته باشد، وارد مرحله برش می شود.
در این بخش به ابعاد و اندازه دقیق و مورد نیاز مشتری برش داده می شوند و سپس بسته بندی شده و به مقصد نهایی ارسال می شوند. این مراحل دقیق و کنترل‌شده تضمین می کنند که با کیفیت بالا و خواص مکانیکی مطلوب تولید شوند.
انواع پلیت
در انواع مختلفی وجود دارد که هر یک برای کاربری های خاصی ساخته شده اند و انواع پلیت فلزی عبارتند از:
- دیازو
- فتوپلیمر
- هالید نقره
- پلی استر
- تین پلیت
کاربرد پلیت در صنعت ساخت و ساز
در صنعت ساختمان سازی به دلیل ویژگی خاص خود، نقش بسیار مهمی در ساخت سازه پایدار و ایمن ایفا می کنند. یکی از اصلی ترین کاربرد در این صنعت، استفاده از آن به عنوان صفحه ستون است. صفحه ستون در بخش پایه ستون‌ها و بین ستون های فولادی و فونداسیون قرار می گیرند و بار سازه را به سطح وسیع تری منتقل می کنند.
این انتقال بار باعث می شود فشار کمتری به بتن و فونداسیون وارد شود. هر چه سطح پلیت‌بزرگ تر باشد، بار به شکل یکنواخت تری توزیع می شود و از ایجاد تمرکز تنش در نقاط خاصی جلوگیری می کند. علاوه بر آن، ضخامت و ابعاد صفحه ستون باید با بار وارده، شامل بار ثقل ساختمان و نیروهای جانبی مثل زلزله و باد، مطابقت داشته باشد تا از ایمنی سازه اطمینان حاصل شود.
در زمینه های دیگر نیز کاربردهای متعددی دارند. برای مثال، از این صفحات فلزی در ایجاد نمای ساختمان نیز استفاده می شود. نمای ساخته شده با پلیت ظاهری مدرن و مقاوم به ساختمان می بخشد و علاوه بر زیبایی، می تواند ساختمان را در برابر عوامل محیطی مثل رطوبت و باد مقاوم سازد.
در ایجاد تیرهای ساختمانی، پلیتبه تقویت و افزایش مقاومت این اعضای سازه ای کمک می کنند. به عنوان مثال، در سازه فولادی که از تیرآهن یا تیرهای فلزی استفاده می شود، گاهی از پلیتبه عنوان تقویت کننده ای برای این تیرها استفاده می کنند تا لنگر و فشار وارد بر تیرها را بهتر تحمل کنند. در واقع، بعنوان سازه های تقویتی عمل کرده و مقاومت کششی و خمشی تیرها را افزایش می دهند.
یکی دیگر از کاربرد مهم پلیتها، تقویت پایه ستون‌ها است. ستون سازه ای در ساختمان معمولاً از تیرآهن ساخته می شوند و پلیت فلزی به عنوان صفحه ستون، وظیفه انتقال بار وارد بر ستون را به فونداسیون و زمین زیر آن دارند.
این پلیتها به ویژه در سازه های بزرگ و چند طبقه نقش کلیدی ایفا می کنند، زیرا به توزیع بهتر بار و جلوگیری از نشست ساختمان کمک می کنند. همچنین، در سازه هایی که از قوطی های ستونی به جای تیرآهن استفاده می شود، پلیتها به عنوان صفحه ستون می توانند بار وارده به این قوطی ها را به خوبی به زمین منتقل کنند. استفاده مناسب با ابعاد و ضخامت صحیح، دوام و پایداری سازه را تضمین کرده و از فرسایش زودرس و تخریب احتمالی سازه جلوگیری می کند.