وال مش چیست و وال مش چه کاربردی دارد – فراسازان آویژه
در دو دهه گذشته، نگرش غالب در آیین نامه‌های ساختمانی بر استحکام سازه اصلی ساختمان متمرکز بود و این باور وجود داشت که اگر سازه اصلی بنا به اندازه کافی محکم باشد، می تواند در برابر حوادث غیرمترقبه مانند زلزله، طوفان و سیل مقاومت کرده و از آسیب های شدید جلوگیری کند.
بر این اساس، توجه و تمرکز اصلی سازندگان و مهندسان ساختمان بر طراحی و اجرای سازه اصلی محکم بود و به اجزای غیرسازه‌ای توجه کمتری می شد. این اجزای غیرسازه‌ای شامل دیوارها، نماها، تاسیسات و دیگر عناصر ساختمان می شدند که در صورت وقوع زلزله، تصور می‌شد که تخریب آنها تاثیر چندانی بر ایمنی کلی ساختمان نخواهد داشت. در نتیجه، هزینه‌ها و انرژی مالی بیشتری به استحکام سازه اصلی اختصاص داده می شد و اجزای غیرسازه ای به عنوان عناصر کم اهمیت تر در نظر گرفته می شدند. این نگرش موجب شد که ساختمان ها عمدتاً از لحاظ سازه ای مستحکم اما از لحاظ اجزای غیرسازه ای ضعیف باشند.
وال مش
با وقوع زلزله های متعدد و مخرب در ایران طی دو دهه اخیر، این نگرش مورد بازنگری جدی قرار گرفت. بررسی های پس از این زلزله ها نشان داد که برخلاف تصور قبلی، بخش عمده ای از خسارات جانی و مالی ناشی از تخریب اجزای غیرسازه ای بوده است. به عنوان مثال، دیوارهای داخلی، نمای ساختمان و تاسیسات زیرساختی در بسیاری از موارد دچار فروپاشی شده و موجب صدمات جدی به ساکنان و همچنین خسارات مالی سنگین گردیده‌اند.
این تجربه‌های تلخ و ویرانگر، مهندسان و پژوهشگران را به تجدید نظر در آیین نامه‌های ساختمانی واداشت و تلاش‌ها به سوی مقاوم سازی اجزای غیرسازه‌ای معطوف شد. در نتیجه این تلاش ها، تغییراتی در دیتیل اجرایی و مقررات ساخت و ساز به وجود آمد که در آنها الزامات مقاوم‌سازی اجزای غیرسازه ای برجسته شد. یکی از این اصلاحات معرفی المان‌هایی مانند وال مش بود که به منظور تقویت و استحکام بخشیدن به اجزای غیرسازه‌ای ساختمان‌ها به کار گرفته می‌شود و هدف آن کاهش خطرات جانی و مالی در زمان وقوع حوادث غیرمترقبه است.
عملکرد وال مش به چه صورت است؟
مقاوم‌سازی دیوارها با استفاده از وال مش یکی از روش‌های مؤثر و پرکاربرد در تقویت سازه‌های غیرسازه‌ای است. وال مش نوعی توری فلزی است که با قرار گرفتن بر روی سطح خارجی دیوار، به بهبود استحکام و پایداری آن کمک می‌کند.
این توری‌ها می‌توانند بر روی دیوارهای مختلف از جمله دیوارهای ساخته شده از بلوک‌های سیمانی، سفالی، آجری و هبلکس استفاده شوند. وال مش به‌ویژه در تقویت دیوارهای پیرامونی که نقش حیاتی در پایداری کلی ساختمان دارند، کاربرد دارد، اما می‌تواند برای دیوارهای داخلی نیز به کار رود تا استحکام سازه در برابر نیروهای خارجی مانند زلزله افزایش یابد. نصب وال مش بصورت شبکه‌ای بر روی سطح دیوار انجام می‌شود و سپس با استفاده از پلاستر، که به عنوان یک پوشش محافظ و چسبنده عمل می‌کند، به دیوار محکم می‌شود. این پوشش علاوه بر تقویت ساختاری، به عنوان یک لایه محافظ در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت و حرارت نیز عمل می‌کند.
پلاسترهایی که برای نصب وال مش استفاده می‌شوند، نقش بسیار مهمی در کیفیت و دوام مقاوم‌سازی ایفا می‌کنند. پلاستر، مخلوطی خمیری شکل از مواد ساختمانی است که پس از اعمال بر روی سطح، به تدریج خشک شده و به شکل مورد نظر سخت می‌شود.
این مخلوط می‌تواند در محل پروژه با ترکیب اجزاء مختلف با نسبت‌های مشخص تهیه شود و یا از پودرهای آماده موجود در بازار که قبل از مصرف با آب مخلوط می‌شوند، استفاده شود. در بین انواع پلاسترها، پلاسترهای سیمانی و گچی بیشترین کاربرد را دارند. پلاستر سیمانی به دلیل مقاومت بالا و قابلیت ایجاد یک پوشش سخت و پایدار، برای محیط‌های بیرونی و دیوارهای خارجی بسیار مناسب است. از سوی دیگر، پلاستر گچی به دلیل سبک بودن و ایجاد سطحی صاف و زیبا، معمولاً برای دیوارهای داخلی به کار می‌رود. این پلاسترها، با ایجاد اتصال محکم بین وال مش و دیوار، نه تنها استحکام سازه را افزایش می‌دهند، بلکه به بهبود ظاهر نهایی دیوار نیز کمک می‌کنند.
چگونگی اجرای وال مش
وال مش یک سیستم مقاوم سازی برای دیوارها است که در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله، عملکرد خوبی دارد. برای اجرای این سیستم، پس از انجام دیوارچینی، مکان‌های قرارگیری وال مش طبق نقشه های اجرایی علامت گذاری می شوند. سپس لایه اول پلاستر گچی یا سیمانی به عنوان بستر روی دیوار کشیده می‌شود تا توری‌های فایبرگلاس به‌درستی به دیوار متصل شوند. استفاده از پلاستر در این مرحله به حفظ موقعیت و استحکام اولیه توری‌ها کمک می کند و بستری مناسب برای اجرای مراحل بعدی فراهم می‌آورد.
پس از آماده سازی بستر، توری های فایبرگلاس بر اساس نقشه های اجرایی و با دقت بالا در مکان های مشخص شده نصب می شوند. در برخی موارد برای ثابت نگه داشتن توری ها تا زمان اعمال لایه دوم پلاستر، از میخ ها یا نگهدارنده های موقت استفاده می شود. این نگهدارنده ها به نصب صحیح و هم سطح توری ها با دیوار کمک می کنند و از جابجایی توری ها در حین کار جلوگیری می نمایند. سپس لایه دوم پلاستر که می‌تواند از جنس گچ یا سیمان باشد، بر روی توری‌ها اعمال می‌شود تا آنها را در جای خود تثبیت کند و سطحی یکنواخت و مستحکم ایجاد نماید.
در نهایت، نبشی های منقطع گالوانیزه در اطراف قاب سازه‌ای دیوار، طبق نقشه‌های اجرایی و با فواصل مشخص نصب می‌شوند. این نبشی‌ها با استفاده از چسب اپوکسی به قاب سازه‌ای متصل می‌شوند تا استحکام و پایداری لازم برای دیوارها را فراهم کنند. در مواردی که نیاز به جداسازی دیوار از قاب سازه‌ای وجود دارد، از مصالحی مانند یونولیت یا پشم سنگ استفاده می‌شود تا دیوار به‌طور کامل از قاب جدا شده و عملکرد مستقل‌تری در برابر نیروهای جانبی داشته باشد. این رویکرد به جلوگیری از انتقال نیروهای زلزله به دیوار و کاهش آسیب‌ها کمک می‌کند.
انتخاب وال مش مناسب
وال مش، به عنوان یک المان خلاقانه و موثر در ساختمان سازی، با وجود وزن سبک، عملکرد بالایی دارد، اما این عملکرد به شدت به کیفیت الیاف شیشه ای به کار رفته در آن وابسته است. در بازار کنونی، متاسفانه تعداد زیادی از محصولات وال مش با کیفیت پایین و غیراستاندارد وجود دارد که استفاده از آنها می‌تواند به کاهش کارایی و ایمنی ساختمان منجر شود.
از این رو، استفاده‌کنندگان از وال مش باید در انتخاب محصول دقت زیادی به خرج دهند و از کیفیت و استانداردهای محصول مطمئن شوند. مطابق با بند ۵-۱-۵ مقررات ملی ساختمان، تمامی مصالح و مواد مورد استفاده در ساخت و ساز باید توسط سازمان ملی استاندارد ایران یا آزمایشگاه های تایید صلاحیت شده از سوی این سازمان مورد تأیید قرار گیرند. بنابراین، وال مش نیز باید تاییدیه لازم را از مراجع ذی‌صلاح دریافت کرده باشد تا استفاده از آن در ساخت و ساز مجاز باشد.