زلزله و ۵ راه مقابله با آن ( ایمنی بیشتر = خطر کمتر )

همه ما حداقل برای یکبار هم که شده تجربه وقوع زلزله را داشتیم. مهم ترین موضوعی که در آن لحظه اهمیت دارد کنترل کردن ترس و اضطراب از خود و خانواده است که متاسفانه خیلی کم میبینیم این موضوع رعایت شود! شنیدن و یا مواجه شدن با زمین لرزه هایی که خسارات جدی به بار آورده است باعث شده تا بسیاری از ما در ثانیه های ابتدایی تکان های زمین ندانیم که این حرکات، ابتدای یک اتفاق بزرگی مثل زلزله بم و یا رودبار است یا اینکه فقط پیش لرزه هایی کوتاه و کم قدرت هستند!؟

زمین لرزه چیست؟ چگونه بوجود می آید؟ چه زمین لرزه هایی خطر بیشتری برای مردم دارند و باید مراقب باشند؟ نکات اصلی حفظ ایمنی و توجه به مسائل این چنینی از اصلی ترین موضوعاتی هستند که در این محتوا به آن خواهیم پرداخت.

1. 

چرا زلزله اتفاق می افتد؟

شما برای اینکه از یک پدیده علمی بیشتر بدانید لازم است تا با تعریف آن آشنا شوید. حتماً مطالبی که در کتاب های جغرافیای دوران مدرسه خوانده اید اطلاعاتی یادتان هست؟! زلزله به تکان های ناگهانی پوسته جامد زمین گفته می شود که در اثر فشار بیش از حد داخلی سنگ ها اتفاق می افتد.

این فشار به حدی است که سنگ ها از هم جدا شده و در امتداد این شکستگی در کنار یکدیگر شروع به حرکت می کنند. فشارهایی که سنگ ها در اثر شکستگی با خود دارند، باعث لرزه هایی خفیف در آن ها می شود که به آن پیش لرزه می گویند. لرزه و پیش لرزه تا زلزله اصلی و حتی پس لرزه، نشان از زمین لرزه های اصلی دارند.

گسل ها چگونه بوجود می آیند؟

حتماً در رسانه های مختلف شنیده اید که کشور ما روی گسل زلزله قرار دارد؟ منظور از گسل همان سطح شکستگی ناشی از سنگ هاست که در بالا اشاره کردیم که با جابجایی همراه هستند. همین گسل ها هم به دسته های مختلف اصلی و معمولی تقسیم می شوند که به عنوان مثال برای شهر تهران گسل اصلی روی مناطقی مثل: فشم، شمال تهران، نیاوران، گسل شمال و جنوب ری و… قرار دارد.

آیا زلزله دلایل دیگری هم دارد؟!!

شاید برایتان این سوال ایجاد شود که با تعریف زمین لرزه ای که در بالا اشاره کردیم، چرا در سال های اخیر تعداد این زلزله ها نه تنها در کشور ما بلکه در دنیا افزایش پیدا کرده است؟ آیا عوامل انسانی هم در این اتفاق نقش داشته اند؟ حتماً همین طور است!!

زمین لرزه دلایلی غیر از واکنش های طبیعی پوسته زمین هم دارد که می تواند به همان اندازه و حتی بیشتر هم خسارات به بار آورد. در این قسمت به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم:

1. زلزله های از انفجار:

بر خلاف زمین لرزه هایی که تاکنون بشر نتوانسته آنها را پیش بینی کند، لرزه هایی هم در زمین اتفاق می افتد که کاملاً قابل پیش بینی هستند چرا که به دست انسان ها مثل: انفجارهای صنعتی و یا نظامی، ساختمان سازی و… به وقوع می پیوندند که حتی زمان و مکانشان را می توان حدس زد.

2. زلزله های آتشفشانی:

همانطور که از اسم این نوع از زمین لرزه مشخص است، به تکان هایی که ناشی از فعالیت آتشفشان ها باشد، زلزله آتشفشانی گفته می شود. این نوع از زمین لرزه ها بیشتر در مناطق کوهستانی و آتشفشانی اتفاق می افتند.

3. زلزله های القایی:

به تکان هایی که به علت فشار بیش از اندازه آب های زیرزمینی و یا دریاچه های پشت سدها اتفاق می افتد، زمین لرزه القایی گفته می شود. البته این پدیده می تواند در اثر تخلیه آب در حجم زیاد از پشت سدها هم اتفاق بیفتد که زلزله سپیدرود در اثر همین پدیده یعنی تغییر فصلی و آبگیری آب دریاچه اتفاق افتاد.

4. زلزله های فرو ریختی:

به زلزله هایی که در اثر ریختن غارها و کانال های زیر زمینی ایجاد می شوند، زلزله فرو ریختی گفته می شود. قدرت این تکان ها خیلی نیست و بیشتر در اطراف همان منطقه احساس می شود.

۵ راه مقابله با زلزله

همانطور که می دانید نمی توان در برابر این اتفاق طبیعی کاملاً مقاومت کرد بلکه باید با راهکارهایی پیشگیرانه خطرات ناشی از زلزله را به حداقل ممکن رساند. در این قسمت می خواهیم به ۵ راه اصلی مقابله با زمین لرزه اشاره کنیم:

1. مکان زندگی خود را ایمن بسازید

امروزه کشورهایی مثل آمریکا و ژاپن تا جایی ساختمان سازی های خود را در برابر زلزله ایمن کرده اند که این اتفاق را بلا نمی دانند! در واقع این پدیده طبیعی تغییری در زندگی قبلی آنها ایجاد نمی کند بلکه مثل قبل به خانه برگشته و زندگی به روال عادی خود برمیگردد!

متاسفانه در کلانشهری مثل تهران که اتفاقاً روی گسل زلزله هم قرار گرفته، اغلب ساختمان ها از بافت قدیمی برخوردارند که اصلاً ایمنی کافی را ندارند. اگر هم خانه ای که در آن زندگی می کنید، تازه ساخت و با رعایت اصول ایمنی طراحی شده است، باید در چیدمان و طراحی دکوراسیون داخلی خانه هم نکات ایمنی را رعایت کنید.

مثلاً قاب عکس بالای تختخواب، وجود ویترین های چوبی و شیشه ای در اطراف آن و یا بودن در کنار پنجره پر خطرترین انتخاب های یک طراحی داخلی هستند! پس به این نکته توجه کنید.

2. حفظ آرامش و کنترل شرایط در ثانیه های اولیه وقوع زلزله

از بین زمین لرزه هایی که در محل زندگی ما و یا با منشا غیر آن در اطرافمان اتفاق افتاده اند، حتماً برایتان پیش آمده است که صدای عجیب و یا بلندی را در اولین ثانیه ها شنیده اید؟ این اتفاق باعث می شود حتی اگر عمق زمین لرزه هم کم باشد، ترسی را به اعضای خانواده منتقل کند که نا خودآگاه دست به حرکاتی بزنند که خود عامل آسیب و خطر باشند! مثلاً دویدن به سمت درب خروجی در چنین مواردی توصیه نمی شود.

با حفظ آرامش سعی کنید در هر جایی که هستید، ایمن ترین مکان را برای پناه گرفتن پیدا کنید و به آنجا بروید. در هر حالت سعی کنید یک جایی نشسته و با دست هایتان سر و بدن خود را محافظت کنید.

3. یک کیف لوازم ضروری همیشه همراه خود داشته باشید

از آنجایی که زلزله هیچ وقت خبر نمی کند و فرصت بستن کیف و لوازم ضروری را به شما نمی دهد، همیشه یک ساک کوچک به همراه لوازم ضروری و کمک های اولیه در نزدیکی محل خواب خود داشته باشید تا در مواقع لازم از آن استفاده کنید.

4. احتمال آتش سوزی پس از زلزله را مهار کنید

معمولاً پس از زمین لرزه هایی که شدت بالایی هم دارند، باید مراقب بوی گاز و نشتی آنها هم باشید! بلافاصله بعد از استشمام کمترین بوی گاز، به سراغ فلکه های اصلی گاز منزل خود رفته و آنها را ببندید. بسیاری از خانه و اماکن بوده اند که خسارات زیادی در اثر زلزله نداشته اند، اما اتفاقاتی این چنینی حوادث جبران ناپذیری را برای ساکنان آنها رقم زده است!

5. انتخاب بهترین مکان برای حفظ ایمنی بیشتر

فراموش نکنید که در هنگام وقوع زلزله تا حد امکان از راه پله ها و آسانسور استفاده نکنید. اگر در حین رانندگی متوجه وقوع زمین لرزه شدید، بلافاصله در سمت راست خیابان اتومبیل خود را متوقف کنید. در اماکن شلوغ مثل مترو، سینما و… در جای خود بمانید و از اینکه به سمت درب های خروجی بروید، بپرهیزید. اگر زیر آوار ماندید، سعی کنید با وسیله ای سر و صدا ایجاد کرده و دیگران را از جایی که هستید، باخبر کنید.

در پایان باید بگوییم که کنترل آرامش بهترین وسیله ای است که شما را در برابر زلزله ایمن می کند! چرا که در آن ثانیه های کوتاه و سریع، می توانید فکر کنید و بهترین تصمیم گیری را داشته باشید.

هم اکنون میتوانید مطلب در مورد اهمیت دیوار ساختمان در برابر زلزله را بخوانید